Inspiracje/Patroni
2024
MACIEJ KOZŁOWSKI (1956-2010)
Polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny specjalizujący się w rolach drugiego planu. Był związany z Kargową, gdzie urodził się i wychowywał do dwunastego roku życia. Właśnie w Kargowej zorganizowano inspirowane jego osobą trzy edycje Festiwalu KOZZI GANGSTA FILM (2012-214). Kozłowski ukończył studia na wydziale aktorskim PWSFTviT w Łodzi. Zagrał m.in. w Kingsajzie, Krollu, Psach, Liście Schindlera, Nic śmiesznego, Kilerze, Ogniem i Mieczem, Odwróceni, w serialu M jak miłość. W latach 1983-1988 zatrudniony był w Teatrze Nowym w Poznaniu. W latach 1988-1993 należał do zespołu Janusza Wiśniewskiego. Od 1998 związany był z Teatrem Narodowym w Warszawie. Był także zaangażowany w działalność sportową jako miłośnik piłki nożnej i czynny zawodnik (obrońca Reprezentacji Artystów Polskich).
W 2005 r., chcąc oddać krew w ramach kampanii Krewniacy, Kozłowski dowiedział się, że jest zakażony wirusem zapalenia wątroby typu C. Pomimo choroby pozostawał aktywny zawodowo. Zmarł w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.
Zapraszamy do obejrzenia filmiku o Macieju Kozłowskim
JAN NOWICKI (1939-2022)
MAREK HŁASKO (1934-1969)
2023
MACIEJ KOZŁOWSKI (1956-2010)
Polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny specjalizujący się w rolach drugiego planu. Był związany z Kargową, gdzie urodził się i wychowywał do dwunastego roku życia. Właśnie w Kargowej zorganizowano inspirowane jego osobą trzy edycje Festiwalu KOZZI GANGSTA FILM (2012-214). Kozłowski ukończył studia na wydziale aktorskim PWSFTviT w Łodzi. Zagrał m.in. w Kingsajzie, Krollu, Psach, Liście Schindlera, Nic śmiesznego, Kilerze, Ogniem i Mieczem, Odwróceni, w serialu M jak miłość. W latach 1983-1988 zatrudniony był w Teatrze Nowym w Poznaniu. W latach 1988-1993 należał do zespołu Janusza Wiśniewskiego. Od 1998 związany był z Teatrem Narodowym w Warszawie. Był także zaangażowany w działalność sportową jako miłośnik piłki nożnej i czynny zawodnik (obrońca Reprezentacji Artystów Polskich).
W 2005 r., chcąc oddać krew w ramach kampanii Krewniacy, Kozłowski dowiedział się, że jest zakażony wirusem zapalenia wątroby typu C. Pomimo choroby pozostawał aktywny zawodowo. Zmarł w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.
Zapraszamy do obejrzenia filmiku o Macieju Kozłowskim
FRANCISZEK PIECZKA (1928-2022)
Wywodził się z wielodzietnej rodziny na Górnym Śląsku (Godów). Od najmłodszych lat interesował się kinem. Po II wojnie światowej pracował jako górnik dołowy, następnie - za namową ojca - rozpoczął studia na Politechnice w Gliwicach. Ostatecznie wybrał jednak studia aktorskie. W 1954 uzyskał dyplom Wydziału Aktorskiego PWST w Warszawie. Polski aktor filmowy, teatralny, telewizyjny i radiowy. Odtwórca blisko 450 ról dramatycznych i komediowych. Współpracował z czołówką reżyserów polskich (Kieślowski, Has, Wajda, Kawalerowicz, Kolski, Kutz. Występował m.in. w spektaklach Swinarskiego, Jarockiego i Hübnera. Był także aktorem dubbingowym, użyczając głosu postaciom z filmów animowanych i aktorskich. W plebiscycie „Polityki” na najważniejszych polskich aktorów XX wieku zajął 10 miejsce. Pracował kolejno w teatrach: Dolnośląskim w Jeleniej Górze, Ludowym w Nowej Hucie, Starym w Krakowie, także w stołecznych teatrach - Dramatycznym i Powszechnym. W filmie debiutował w 1954 r. u Wajdy w Pokoleniu, następnie zagrał w Matce Joannie od Aniołów i Rękopisie znalezionym w Saragossie. Przełomem w jego ekranowej karierze była rola Gustlika Jelenia, w serialu Czterej pancerni i pies (1966-1970), dzięki któremu uzyskał ogromną popularność. Tytułowa kreacja człowieka nadwrażliwego, w filmie psychologiczno-poetyckim Leszczyńskiego Żywot Mateusza przyniosła mu Srebrnego Hugo za najlepszą kreację męską na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Chicago i nagrodę „Polne Kwiaty” w plebiscycie widzów Wielkopolski. Jako przywódca górników Hubert Siersza zagrał w filmie Kutza Perła w koronie (nagroda na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie). Znakomitych ról Pieczki było jeszcze wiele, m.in.: Czepiec w Weselu Wajdy, proboszcz w Chłopach Rybkowskiego, stary Kiemlicz w Potopie Hoffmana, Muller w Ziemi obiecanej Wajdy, Pan Bóg w Konopielce Leszczyńskiego, karczmarz Tag w Austerii Kawalerowicza, czy tytułowa postać w Jańciu Wodniku Kolskiego. Za ważne role, a także wkład w rozwój sztuki teatralnej i filmowej był wielokrotnie nagradzany i odznaczany. Otrzymał honorowe obywatelstwo gminy Godów. Był laureatem najwyższego polskiego odznaczeniem państwowego, Orderu Orła Białego. Dożył sędziwego wieku 94 lat.
SYLWESTER CHĘCIŃSKI (1930-2021)
Scenarzysta i reżyser filmowy nazywany malarzem polskich charakterów. Urodził się w Suścu, powiat Tomaszów Lubelski. Studiował na Wydziale Reżyserii w łódzkiej PWSF, którą ukończył w 1956 roku. Przez kilka lat pracował jako asystent reżysera (Spotkania), następnie jako II reżyser (Zimowy zmierzch, Lotna, Powrót). Współpracował z takimi reżyserami, jak Stanisław Lenartowicz, Andrzej Wajda i Jerzy Passendorfer. Jako reżyser debiutował w roku 1961, realizując film pt. Historia żółtej ciżemki. Popularność zyskał głównie dzięki realizacji trylogii Sami swoi. W latach 1976-1980 był zastępcą kierownika artystycznego Zespołu Filmowego „Iluzjon”, a w latach 1988-1991 zastępcą kierownika artystycznego zespołu filmowego „Kadr”. Dwukrotnie (w latach 1969 i 1975) otrzymał Nagrodę Ministerstwa Kultury i Sztuki II stopnia. W 1971 roku otrzymał Nagrodę MON II stopnia. W 1978 roku otrzymał nagrodę czasopisma „Film” za tryptyk filmowy Sami swoi, Nie ma mocnych, Kochaj albo rzuć (nagroda przyznana za rok 1977). Dwukrotny laureat Nagrody Kulturalnej Wrocławia (w latach 1968 i 2000). W 2005 roku otrzymał Nagrodę Honorową - statuetkę Jańcia Wodnika na Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Filmowej Prowincjonalia 2005 we Wrześni. W 2006 roku otrzymał tytuł honorowego obywatela miasta Wrocławia. W 2007 roku przyznano mu Honorową Nagrodę Stowarzyszenia Filmowców Polskich podczas 32. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. W 1983 roku został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 8 grudnia 2021 we Wrocławiu.
2022
BARBARA KRAFFTÓWNA
(1928-2022)
Urodziła się 5 grudnia 1928 roku w Warszawie, zmarła 23 stycznia 2022 roku.
Już w czasie wojny uczyła się tańca i pantomimy. Równocześnie uczęszczała na zajęcia konspiracyjnego Studia Dramatycznego Iwo Galla. W 1945 roku na nowo podjęła naukę w Studiu, które po wojnie działało przy Starym Teatrze w Krakowie. W 1946 wyjechała, wraz z grupą uczniów Studia, do Gdyni, gdzie Gall objął dyrekcję Teatru Wybrzeże. Debiutowała w listopadzie 1946 rolą Rybaczki w "Homerze i Orchidei", sztuce Tadeusza Gajcego. Uczyła się śpiewu u Adama Ludwiga, kontynuowała zajęcia w Studiu i w 1947 zdała eksternistyczny egzamin aktorski.
W Teatrze Wybrzeże pozostała do 1949 roku. Zagrała tam u Iwa Galla m.in. Kasię w "Jak wam się podoba" Williama Szekspira (1947), Marię, damę dworu w "Królu włóczęgów" J.H. MacCarthy'ego (1948), Krystynę w "Trzech synach i córce" Ferdinanda Rogera (1948), Haneczkę w "Weselu" Stanisława Wyspiańskiego (1948), Klarę w "Pigmalionie" George'a Bernarda Shawa (1949).
W 1949 wyjechała razem z Gallem do Łodzi i tam wystąpiła w Teatrze im. Stefana Jaracza w reżyserowanym przez Galla "Wiśniowym sadzie" Antoniego Czechowa, gdzie zagrała Warię. W 1951 już we wrocławskich Teatrach Dramatycznych (Teatr Kameralny) zagrała u Marii Wiercińskiej Klarę w Ślubach panieńskich Aleksandra Fredry. W tym samym roku była Elizą u Maryny Broniewskiej w "Skąpcu" Moliera. Ponownie w 1953 roku wcieliła się postać Klary w Teatrze Nowej Warszawy. W tym samym teatrze zagrała m.in. Nastusię u Stanisława Bugajskiego w "Studenckiej miłości" Włodzimierza Dychawicznego (1955). W warszawskim Teatrze Estrada wystąpiła u Tadeusza Cyglera w roli Pernette Laprade w "Szczęśliwych dniach" Pugeta (1956), a w Teatrze Komedia u Kazimierza Pawłowskiego w roli Jill w "Jimie i Jill" Clifforda Greya i Greatreksa Newmana (1957). W 1957 roku zaczęła występować w warszawskim Teatrze Dramatycznym i pozostała w nim do 1964 roku. Zagrała u Haliny Mikołajskiej Iwonę w Iwonie, księżniczce Burgunda Witolda Gombrowicza (1957), a u Konrada Swinarskiego trzy role: Lizę w "Pan Puntila i jego sługa Matti" Bertolta Brechta (1958), Turandot w "KsiężniczceTurandot" Carla Gozziego (1959) i Słowiczka w "Ptakach" Andrzeja Jareckiego i Agnieszki Osieckiej (1960). W kwietniu 1959 aktorka wzięła udział w występach Teatru Dramatycznego w paryskim Teatrze Narodów - grała tam Zerzabellę u Ewy Bonackiej w "Paradach" Jana Potockiego (inscenizacja z 1958). Aktorka występowała aż w pięciu "paradach". Jej rola pełna wdzięku i autoironii, zagrana z baletowym opanowaniem ruchu i gestu, przeszła do historii. U Ludwika René wystąpiła jako Abigail Williams w "Procesie w Salem" Arthura Millera (1959), Jeracha w "Dziewiątym sprawiedliwym" Jerzego Jurandota (1963) i jako Olga w "Letnikach" Maksyma Gorkiego (1964), a u Zbigniewa Bogdańskiego jako Laura w "Indyku" Sławomira Mrożka (1961). U Wandy Laskowskiej zagrała Zosię w sztuce "W małym dworku" Stanisława Ignacego Witkiewicza (1959) i Hankę w "Uczcie morderców" Andrzeja Wydrzyńskiego (1960). W lutym 1963 wyjechała z zespołem Teatru Komedia na tournée po Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.
Od 1964 do 1969 roku występowała w Teatrze Narodowym. Grała tam ponownie u Wandy Laskowskiej role: Elżbiety Flake-Prawackiej w Kurce wodnej Witkacego (1964), Wandy Lektorowiczówny w Janie Macieju Karolu Wścieklicy tegoż autora (1966) i Tytanię w "Śnie nocy letniej" Szekspira (1968). U Kazimierza Dejmka zagrała Natalkę w "Ciężkich czasach" Michała Bałuckiego (1968) i Achizę w "Żywocie Józefa" wg Mikołaja Reja (1965) - z tym spektaklem wyjechała wraz z Teatrem Narodowym na gościnne występy do Wiednia (1965), następnie w ramach 19. Holland Festiwal - do Rotterdamu, Amsterdamu i Hagi. Przedstawienie prezentowane było także w Kopenhadze i Oslo (1966), Pradze (1967), na 26. Międzynarodowym Festiwalu w Wenecji (1967), również w Budapeszcie, Lipsku i w Berlinie (1968). We Florencji na 2. Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym zagrała w "Kurce wodnej" i w "Janie Macieju Karolu Wścieklicy" (1966).W 1966 wystąpiła w warszawskim STS-ie u Izabelli Cywińskiej w roli Danuty Wiśniewskiej w "Poczta się myli", a w 1969 w Teatrze Syrena u Zdzisława Tobiasza jako Cecylia Cardew w "Lordzie z walizki" wg Oscara Wilde'a.Od 1969 do 1981 roku występowała w warszawskim Teatrze Współczesnym. Zagrała u Andrzeja Wajdy Alicję w "Play Strindberg" Friedricha Durrenmatta (1970), u Erwina Axera Dorotę, służącą w Matce Witkacego (1970) oraz Lady Macbett i Lady Duncan w sztuce "Macbett" Eugene'a Ionesco (1972). U Giovanniego Pampiglione kreowała Smeraldinę w "Królu Jeleniu" (1972).
W 1971 wystąpiła wraz z zespołem Teatru Współczesnego w spektaklach "Matka" i "Play Strindberg" na festiwalu Rassegna Internazionale dei Teatri Stabili we Florencji. U Macieja Prusa grała Szarlottę w "Wiśniowym sadzie" Czechowa (1976), u Jerzego Kreczmara Szambelanową w "Panu Jowialskim" Fredry (1977), i u Karla-Heinza Strouksa Fonsję Dorsey w "Remi-Dżin" Donalda Coburna (1979). W 1975 roku wystąpiła gościnnie w łódzkim Teatrze Nowym u Kazimierza Dejmka w roli Onki w Garbusie Mrożka.
W warszawskim Teatrze Dramatycznym zagrała u Witolda Zatorskiego Lulu w Skizie Gabrieli Zapolskiej (1981) i u Krzysztofa Kelma Wolumnię w "Koriolanie" Szekspira (1982). W 1985 aktorka wyjechała z Polski na osiem lat. Otrzymała propozycję grania po angielsku w "Matce" Witkacego w Stanach Zjednoczonych. Początkowo nie znała angielskiego i tekstu uczyła się fonetycznie. „Dla mnie najważniejszym warsztatem pracy była i jest scena" - mówiła aktorka. Spotkania z filmem, choć nieraz miłe i zawodowo płodne, zdarzały się na tyle rzadko, że nie stanowiły istotnej konkurencji dla teatru.”
W filmie debiutowała w 1953 u Jana Rybkowskiego epizodem w "Sprawie do załatwienia". Najlepsze swoje role zagrała u Wojciecha Jerzego Hasa - pełną liryzmu i kobiecości barmankę "Zosię w Złocie"(1961), zupełnie odmienną, wyniosłą i władczą postać pięknej Camilli de Tormez, macochy Paszeki w "Rękopisie znalezionym w Saragossie" (1964) oraz skromną i skupioną postać Jadwigi w „Szyfrach” (1966). Jednak najwybitniejszą kreację stworzyła w filmie „Jak być kochaną” (1962), gdzie wcieliła się w postać aktorki Felicji. Reżyser filmu Wojciech Jerzy Has tak opowiadał o ich współpracy: „Już w pierwszych dyskusjach nad rolą Felicji zdecydowaliśmy się z Krafftówną na typ aktorstwa bardzo emocjonalnego, bezpośredniego. Aktorka genialnie zharmonizowała je z bardzo wysoko stojącym rzemiosłem, z precyzyjnym warsztatem wszechstronnie utalentowanej aktorki". Felicję Krafftówny uznano za najciekawszą postać kobiecą w polskim filmie powojennym. Ta niezwykle skomplikowana rola miała formę monologu wewnętrznego bohaterki, który aktorka znakomicie wykorzystała. Potrafiła przedstawić wstrząsający rozrachunek kobiety z jej przeszłością, powracającą w pełnych dramatyzmu obrazach. Felicja staje się jednocześnie własnym oskarżycielem i obrońcą gdy w przejmujący sposób stawia sobie pytanie, jak przed laty powinna postąpić, czy mogła coś zmienić. Za tę rolę aktorka dostała m.in. nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Francisco, którą odebrała dopiero w latach osiemdziesiątych. Drugą w swojej karierze filmowej pierwszoplanową rolę zagrała u Janusza Weycherta w "Cierpkich głogach" (1966). Wcieliła się w postać nauczycielki, Marty Szymańskiej.
Inne role filmowe to m.in.: Zofia Karpińska u Leonarda Buczkowskiego w "Deszczowym lipcu" (1957), Stefka u Andrzeja Wajdy w Popiele i diamencie (1958), u Kazimierza Kutza - Niura w "Nikt nie woła" (1960) i Barbarka w "Upale" (1964). Suflerka "Flapcia" u Janusza Morgensterna w "Jutro premiera" (1962). U Stanisława Barei zagrała zabawną postać madame Michaud w "Przygodzie z piosenką" (1968), a u Jerzego Ziarnika - Barbarę, żonę Piotrowskiego w "Kłopotliwym gościu" (1971). Wystąpiła w roli Teresy Gadomskiej u Christiana Steinkego w niemieckim filmie "Die Überlebende (Ocalona)" z 1975 roku.
U Jana Rybkowskiego zagrała wojewodzinę w "Granicy" (1977), u Ryszarda Czekały ciotkę w "Płomieniach" (1978). Wcieliła się w postać Zosi, żony profesora w "Filipie z konopi" (1981) Józefa Gębskiego, a w filmie "Na tropach Bartka" (1982) Janusza Łęskiego* zagrała panią Elżbietę. W 1964 aktorka wzięła udział w Festiwalu Filmowym w San Sebastian jako odtwórczyni roli lekarki Michaśki w filmie "Ich dzień powszedni" (1963) w reżyserii Aleksandra Ścibora-Rylskiego.
Aktorka wystąpiła w kilku serialach TV: u Mieczysława Waśkowkiego jako matka Marka w odcinkach 4-6 serialu młodzieżowego "Niewiarygodne przygody Marka Piegusa" (1966). Dużą popularność przyniosła jej rola Honoraty - rezolutnej, prostolinijnej i żywiołowej dziewczyny z Koniakowa, którą zagrała u Konrada Nałęckiego w odcinkach 16, 17, 18 i 21 niezwykle popularnego serialu "Czterej pancerni i pies" (1969-70). U Pawła Komorowskiego wystąpiła jako pani Makowiecka, siostra Wołodyjowskiego w odcinkach 2-5 "Przygód pana Michała" (1969). W 1978 wcieliła się w polską turystkę, Irenę Strzałkowską u Andrzeja Konica w 9. odcinku serialu "Życie na gorąco", a w "Kłusowniku" (1980) Janusza Łęskiego wystąpiła jako pani Elżbieta, opiekunka do dzieci.
Po powrocie do kraju zagrała w latach 1993-1994 u Waldemara Dzikiego, Mirosława Dębskiego i Marcina Ziębińskiego Leokadię w serialu TV "Bank nie z tej ziemi". Wzięła również udział w serialu "Sceny domowe" (1994) Andrzeja Zakrzewskiego. U Krystyny Krupskiej-Wysockiej wystąpiła w roli Zofii, matki Mateusza w filmie TV "Skutki noszenia kapelusza w maju" (1993). W serialu "Więzy krwi" (2001) u Marka Nowickiego i Wojciecha Pacyny zagrała Wiktorię, matkę Józefa, a w "Królu przedmieścia" (2002) u Olafa Lubaszenki - matkę Kowalskich. Wystąpiła również gościnnie w roli Neli w 155. odcinku serialu "Na dobre i na złe" (2003) u Macieja Pieprzycy. Pojawiła się w etiudzie szkolnej łódzkiej Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej Telewizyjnej i Teatralnej, "Niepogodna" Anny Rembowskiej (2002), oraz filmach dokumentalnych: w "How to be American" Krzysztofa Przykuckiego (1990) i w "Ze snu sen" Adama Kuczyńskiego (1998).
W Teatrze TV debiutowała w 1958 rolą Małgorzaty w "Nowym Don Kiszocie" u Maryny Broniewskiej. W tym samym roku zagrała Lucy w Brechtowskiej "Operze za trzy grosze" u Konrada Swinarskiego, u niego też wystąpiła jako Beatka w "Przesadzie" (1961), a w 1962 roku wzięła udział w reżyserowanej przez Swinarskiego "Antyszopce sylwestrowej" (1962). Zagrała ponownie u Maryny Broniewskiej, tym razem Justysię w sztuce "Mąż i żona" Fredry (1964), a u Ewy Bonackiej wystąpiła w roli Kleantis w "Amfitrionie" Franciszka Zabłockiego (1966). W roku 1967 była Anią u Jana Rybkowskiego w "Nominacji" Aleksandra Wołodina i Kamillą u Wandy Laskowskiej w "Żołnierzu królowej Madagaskaru". W 1968 u Izabelli Cywińskiej kreowała "Ją" w "Nie ma takiego problemu" Stanisława Tyma, u Sylwestra Chęcińskiego - Córkę w "Próbie generalnej" Andrzeja Mularczyka i u Janusza Majewskiego - Żonę w "Santa Claus". U Jerzego Gruzy zagrała Panią Jourdain w pamiętnym spektaklu "Mieszczanin szlachcicem" Moliera (1969) i Klarę Zachanassian w "Wizycie starszej pani" Durrenmatta (1971). U Kazimierza Brauna wcieliła się w postać Laury w "Dwóch teatrach" Jerzego Szaniawskiego, a u Anny Minkiewicz w Lottie Maxim w "Fatalnej kobiecie" Patricka Quentina - oba spektakle z 1972 roku. U Jana Kulczyńskiego zagrała Różę w "Domu kobiet" Zofii Nałkowskiej (1974), a u Barbary Sałackiej - Lizę w "Czterdzieści karatów" Barilleta i Gredy'ego (1976). Wystąpiła jako Betty w "Mieszkaniu do wynajęcia" (1979) u Tadeusza Aleksandrowicza, a u Kazimierza Karabasza zagrała Lindę w "Śmierci komiwojażera" Arthura Millera (1980). Ostatnią jej rolą przed wyjazdem z Polski była postać Pielęgniarki u Marka Piwowskiego w "Paragrafie 4" (1981).
Po powrocie do kraju zagrała Żonę u Roberta Glińskiego w "Pacie" (1993), a u Krystyny Krupskiej-Wysockiej wystąpiła w roli Pani w "Ogrodniku i jego chlebodawcy" na podstawie baśni Hansa Christiana Andersena (1994), Wróżki w "Agnieszce skrawku nieba" Natalii Gałczyńskiej (1995) oraz Babci w "Babci na jabłoni" na podstawie książki Miry Lobe, spektaklu reżyserowanym przez Wojciecha Nowaka.
W kabarecie grała już w czasach pobytu na Wybrzeżu, gdzie w jednej z kawiarń aktorzy Galla mieli swoją scenkę, na której prezentowali piosenki, skecze i monologi. W Warszawie występowała w kabarecie "Frascati" zorganizowanym przez Wojciecha Siemiona w cukierni "Czytelnika", potem w "U Lopka" i wreszcie w "Pod Egidą", gdzie śpiewała znaną "Balladę o ogródkach działkowych". Brała także udział w cyklu telewizyjnym ilustrującym historię kabaretu dwudziestolecia międzywojennego prowadzonym przez Kazimierza Rudzkiego.
Ogromną popularność przyniosły jej występy w telewizyjnym "Kabarecie Starszych Panów" Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego (1959-1966) oraz w "Divertimentach" (1966-1968) i w "Deszczowej suicie" (1967). W oryginalną stylistykę i filozofię tych programów znakomicie utrafił talent Krafftówny w dziedzinie pastiszu, parodii i stylizacji, jej komediowość zmieszana z ciepłem i liryzmem. (...) Aktorka stworzyła szereg miniaturowych kreacji, pełnych dowcipu i wdzięku, w których parodia przenikała się z tonacją serio W programach tych aktorka najpełniej wykorzystała swoje umiejętności wokalne, śpiewając znane do dziś piosenki: "Ubóstwiam drakę!", "W czasie deszczu dzieci się nudzą", "Dziewica Anastazja", "Zakochałam się w czwartek niechcący", "Przeklnę cię" z Bohdanem Łazuką, "Ach, ten lęk" z Bronisławem Pawlikiem i "Bądź dobry i dla męża" z Mieczysławem Czechowiczem.
W 1963 roku wystąpiła w telewizyjnej adaptacji baletu - pantomimy Karola Szymanowskiego Mandragora w reż. Wandy Laskowskiej - w roli Królowej, gdzie zabłysnęła talentem baletowym.
Brała udział w wielu wieczorach literacko-artystycznych i w imprezach piosenkarskich: m.in. śpiewała w Opolu, występowała z Wieńczysławem Glińskim - swoim partnerem z filmu "Jak być kochaną" - w bardzo popularnych programach, składających się z piosenek kabaretowych i filmowych oraz wierszy.
Tak ocenił Krafftównę reżyser Waldemar Dziki: Ma wszystkie cechy rzemieślnika: warsztat, punktualność, zaangażowanie i jest przy tym prawdziwą artystką. Ma wyraźną osobowość. Wszystko, co robi, ma kolor i barwę. Ona ma pomysły, których realizacja komuś innemu by nie wyszła. A jej wychodzi.
W 2005 roku podczas 10. Festiwalu Gwiazd w Międzyzdrojach odcisnęła dłoń na Promenadzie Gwiazd. 24 października 2006 roku artystka zainaugurowała obchody 60-lecia pracy twórczej w Gdyni (gdzie rozpoczęła swoją karierę aktorską) rolą w monodramie o życiu Marleny Dietrich "Błękitny diabeł", napisanym specjalnie dla niej przez Remigiusza Grzelę, a który wyreżyserowała wraz z Józefem Opalskim. Uroczysty spektakl jubileuszowy odbył się także w Teatrze Narodowym.
W ostatnich latach aktorka stworzyła dwie bardzo ciekawe role w spektaklach Pawła Miśkiewicza na deskach warszawskiego Teatru Dramatycznego. Przejmująco zagrała starą matkę Peera Aasę w "Peer Gyncie. Szkicach z dramatu Henryka Ibsena" (2007). Narysowała doskonały, naznaczony przemijaniem portret jednej z dwóch postaci Alicji w scenicznej adaptacji powieści Lewisa Carrolla (2008). Było to jednocześnie spotkanie wytrawnej aktorki z debiutantką w roli drugiej Alicji. W pięknej scenografii Barbary Hanickiej - rodzaj superluksusowego wagonu - sferze 'pomiędzy' - znajdują się dwie Alicje" - pisała o przedstawieniu Aneta Kyzioł. - "Starsza, w przedsionku śmierci, z genialnym wyczuciem absurdu i nostalgii (widać szkołę Kabaretu Starszych Panów) grana przez Barbarę Krafftównę i jej młodziutka (wspomnieniowa?) wersja, gdzieś między dziewczęcą niewinnością i dorosłą kobiecą erotyką (świetna, debiutująca w teatrze Klara Bielawka).
Aktorka świętowała swoje osiemdziesiąte urodziny także w teatrze. Wystąpiła jako aktorka Anastazja (partnerował jej Marian Kociniak w roli Szofera) w lekkiej komedii Remigiusza Grzeli "Oczy Brigitte Bardot", w której pojawiały się odwołania i muzyczne cytaty z Kabaretu Starszych Panów (Teatr na Woli im. Tadeusza Łomnickiego w Warszawie, reż. Maciej Kowalewski, 2009). W 2012 roku Krafftówna zagrała w farsie "Trzeba zabić starszą panią" Grahama Linehana w reżyserii Cezarego Żaka w warszawskim Och-Teatrze, a w 2014 - w "Jesiennych manewrach " Petera Cooke'a w reżyserii Krzysztofa Szustera w Teatrze Syrena.
W 2016 roku ukazała się biograficzna książka o Barbarze Krafftównie – "Krafftówna. W krainie czarów" autorstwa Remigiusza Grzeli.
Nagrody:
• 1949 - Nagroda Artystyczna Wybrzeża Gdańskiego za rok 1948; Wyróżnienie na Festiwalu Sztuk Rosyjskich i Radzieckich za rolę Warii w "Wiśniowym sadzie";
• 1962 - Srebrna Maska w plebiscycie "Expressu Wieczornego";
• 1963 - Złota Maska; Odznaczenie Krzyżem Oficerskim OOP; Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za rolę w filmie "Jak być kochaną"; Złote Wrota na MFF w San Francisco za rolę w filmie "Jak być kochaną";
• 1964 - Srebrna Maska oraz I miejsce w plebiscycie czytelników "Kuriera Polskiego" na najpopularniejszą aktorkę polskiego ekranu;
• 1965 - Srebrna Maska oraz Nagroda Komitetu ds. PRiTV za wybitne osiągnięcia aktorskie w programach rozrywkowych telewizji;
• 1967 - Odznaka 1000-lecia, nadana przez Ogólnopolski Komitet FJN;
• 1971 - II lokata w filmowym konkursie Panoramy północy na najpopularniejszą parę aktorską - wraz z Janem Englertem;
• 1975 - Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za całokształt twórczości aktorskiej;
• 1982 - Nagroda dla "najlepszej aktorki spotkań" na 21. Rzeszowskich Spotkaniach Teatralnych; Nagroda za rolę Lulu w "Skizie" na :8. Opolskich Spotkaniach Teatralnych;
• 1986 - Nagroda pisma "Drama Loque" za najlepszą kreację aktorską w "Matce" Witkacego w reż. Leonidasa Dudarewa w Los Angeles;
• 1987 - Odznaczenie Honorową Złotą Odznaką Towarzystwa Polonia;
• 1990 - Wyróżnienie dziennikarzy za rolę w filmie "How to be American" na 27. MFKK w Krakowie;
• 2006 - Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski; Złoty Medal Gloria Artis;
• 2007 - Tytuł Mistrza Mowy Polskiej;
• 2008 - Feliks Warszawski za najlepszą drugoplanową rolę żeńską - za rolę Matki w przedstawieniu "Peer Gynt. Szkice z dramatu Henryka Ibsena" w reżyserii Pawła Miśkiewicza w Teatrze Dramatycznym w Warszawie
• 2018 - Wielka Nagroda Festiwalu "Dwa Teatry" w Sopocie za wybitne kreacje aktorskie w Teatrze Polskiego Radia i Telewizji;
• 2019 - Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski za "wybitne zasługi dla polskiej kultury, za wkład w rozwój sztuki teatralnej i filmowej"
Źródło: https://culture.pl/pl/tworca/barbara-krafftowna
TADEUSZ ŁOMNICKI
(1927-1992)
Urodził się 18 lipca 1927 roku w Podhajcach niedaleko Lwowa, zmarł 22 lutego 1992 roku w Poznaniu.
Wybitny aktor teatralny i filmowy, reżyser teatralny. Według wielu – genialny, tytan pracy, legenda polskiego teatru.
Tadeusz Łomnicki edukację teatralną rozpoczął w 1945 roku. Zapisał się do Studia Teatralnego przy Starym Teatrze w Krakowie, które prowadził Jerzy Ronard Bujański. Jako aktor debiutował epizodyczną rolą Pasterza w Mężu doskonałym Zawieyskiego (1945, reż. J. Warnecki) w Starym Teatrze. W 1945 roku zdał eksternistyczny egzamin aktorski przed komisją ZASP-u. W 1946 roku przez jeden sezon grał w Teatrze Śląskim im. S. Wyspiańskiego w Katowicach. W 1947 roku wrócił do Krakowa, występował w Teatrze im. J. Słowackiego i w Starym Teatrze. W 1949 roku wyjechał do Warszawy, gdzie dostał angaż do kierowanego przez Erwina Axera Teatru Współczesnego, z którym był związany do 1974 roku. W tym czasie występował również okresowo w Teatrze Narodowym w Warszawie.W 1951 roku zapisał się do partii, podjął również studia reżyserskie w warszawskiej PWST. Uczył się u Bohdana Korzeniewskiego i Erwina Axera. Dyplom reżyserski uzyskał w 1956 roku. W kilkanaście lat później, w 1970 roku, został rektorem warszawskiej szkoły teatralnej. Pełnił tę funkcję do 1981 roku. W 1975 roku na VII Zjeździe PZPR został wybrany członkiem KC. Cieszył się zaufaniem ówczesnych władz, otrzymał więc możliwość stworzenia własnego teatru. Z jego inspiracji w 1976 roku powstał Teatr na Woli, który prowadził do rezygnacji w 1981 roku. W tym samym czasie, w dwa dni po wybuchu stanu wojennego oddał także legitymację partyjną. W 1981 roku został zaangażowany do Teatru Polskiego w Warszawie, potem w sezonie 1983/84 był aktorem warszawskiego Teatru Studio. W latach 80. i 90. nie był związany na stałe z żadną sceną. Występował gościnnie w teatrach warszawskich: Dramatycznym, Powszechnym i Współczesnym oraz w Starym Teatrze w Krakowie.
W 1962 roku Axer wyreżyserował Karierę Artura Ui Brechta z wybitną tytułową rolą Łomnickiego. Do historii przeszły także inne jego role zagrane w Teatrze Współczesnym: Solonego w Trzech siostrach Czechowa (1963, reż. Erwin Axer), obsesyjnego skąpca Łatki w Dożywociu Fredry (1963, reż. Jerzy Kreczmar), Billa Maitlanda w Nie do obrony Osborne'a (1966, reż. Erwin Axer), ostry, zdystansowany rysunek Kapitana w Play Strindberg Dürrenmatta (1970, reż. Andrzej Wajda) czy rola tytułowa w Lirze Bonda (1974, reż. Erwin Axer). Kreacją tragicznego antybohatera – Prisypkina w nieukończonej przez Konrada Swinarskiego realizacji Pluskwy Majakowskiego w Teatrze Narodowym w Warszawie (1975, reżyser zginął w katastrofie lotniczej w 1974 roku) Łomnicki udowodnił, że można sprawić, by przed widzami objawił się równocześnie głupkowaty, chamowaty kacyk i godny litości człowiek, "człowiek – eksponat, Prisypkin w złotej klatce, pokazujący i pokazywany, który nagle dostrzegł ludzi i swoje do nich podobieństwo" – jak pisał Augustyn, w "Notatniku Teatralnym" (1992).
Kiedy Łomnicki obejmował stanowisko dyrektora Teatru na Woli miał stworzyć teatr robotniczy i nie wywiązał się z tego zadania. Ostatecznie też naraził się władzom. Miał także problemy ze skompletowaniem zespołu aktorskiego, środowisko nie akceptowało go, a teatr, który otrzymał w wyniku koneksji, środowisko zaczęło bojkotować. Jednak Teatr na Woli stał się sceną, która dała wówczas wiele ważnych, artystycznie udanych i odważnych premier, w tym także polskich prapremier.
Łomnicki był w tym teatrze także aktorem i reżyserem. Mistrzowsko zagrał Goyę w Gdy rozum śpi... Vallejo w reżyserii Wajdy (1976). Kolejna rola: Bukara w Przedstawieniu 'Hamleta' we wsi Głucha Dolna Brešana w reżyserii Kutza (1977) to była, jak pisano: "rola klejnocik; plebejski bohater i plebejska szuja – zwyczajnie i po prostu, czy lepiej – szuja ludzka" (Krzemień, "Kultura" 1977 nr 28).
W 1980 roku Łomnicki zmierzył się z repertuarem romantycznym. Bardzo współcześnie i z dystansem zagrał tytułową rolę w Fantazym Słowackiego w reżyserii Kulczyńskiego (1980). Ze sceną na Woli Łomnicki żegnał się wielką kreacją neurastenicznego Salieriego w Amadeuszu Shaffera w reżyserii Polańskiego (1981). W 1981 roku Łomnicki zrezygnował z prowadzenia teatru. Jego decyzja była naturalną konsekwencją zarówno ówczesnych wydarzeń społecznych i politycznych, jak i nieprzychylnego nastawienia zespołu aktorskiego.
W okresie teatralnej bezdomności Łomnicki wykreował wiele swoich największych ról. Zagrał w dwóch sztukach Becketta w reżyserii Antoniego Libery. Hipnotyzował publiczność, grając Krappa w Ostatniej Taśmie (1985, Teatr Studio), słowa tego dramatu były dla niego znakami, na których budował współczesne odniesienia. Diagnozował współczesną kulturę także w Końcówce (1986, Teatr Studio), gdzie Hamma grał wieloma postaciami: Hiobem, Learem, Prosperem.
W kolejne dwie wybitne role wpisał swoje osobiste doświadczenia, ale przetransponował je tak mocno, że w efekcie mieliśmy do czynienia z rozpaczliwą opowieścią nie tyle o kondycji aktora, co człowieka. Zagrał w reżyserowanym przez siebie przedstawieniu Dorsta Ja, Feuerbach (1988, Teatr Dramatyczny).
Kolejną wielką aktorską spowiedzią, a także syntezą historii ludzkości była rola Bruscona w Komediancie Bernharda (1990, Teatr Współczesny, reż. Erwin Axer). Łomnicki zagrał także czyniącego rachunek sumienia, momentami popadającego w obłęd Bohatera w Kartotece Różewicza (1989, Teatr Studio, reż. Zbigniew Brzoza) – bohatera odchodzącego pokolenia.
Zagrał także wiele znakomitych ról w teatrze telewizji. Współpracował z Zygmuntem Hübnerem, który obsadził go między innymi w rolach: Czyczykowa w Martwych duszach Gogola (1966), Tartufa w Świętoszku Moliera (1971), Stefana Szczuki w Popiele i diamencie Andrzejewskiego (1974), roli tytułowej w Jegorze Bułyczowie Gorkiego (1975). Zagrał Orestesa w Ifigenii w Taurydzie Goethego w reżyserii Erwina Axera (1965) i tytułowego Makbeta Szekspira w reżyserii Andrzeja Wajdy (1969). Wcielił się w postać Bohatera z Kartoteki Różewicza w reżyserii Konrada Swinarskiego (1967). Jerzy Gruza powierzył mu rolę Horodniczego w Rewizorze Gogola (1977). Ostatnie kreacje Łomnickiego w teatrze TV to postać Bogusławskiego w Szalbierzu Spiro (1991, reż. Tomasz Wiszniewski) i Icyk Sager w Stalinie Salvatore w reżyserii Kazimierza Kutza (1992).
O roli Króla Leara Szekspira marzył na długo zanim udało mu się doprowadzić do prób. Najpierw poprosił Stanisława Barańczaka o tłumaczenie dramatu. Gdy już miał przekład, zwracał się do wielu reżyserów z prośbą o współpracę przy tej realizacji. Odmówił mu wtedy między innymi Andrzej Wajda. Ostatecznie reżyserii podjął się Eugeniusz Korin w poznańskim Teatrze Nowym. Na tydzień przed premierą 22 lutego 1992 roku Tadeusz Łomnicki zmarł podczas jednej z prób do tego przedstawienia.
Ważniejsze nagrody i odznaczenia:
1955 - Złoty Krzyż Zasługi
1955 - Medal 10-lecia PRL
1962 - Order Sztandaru Pracy II klasy
1963 - nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za wybitne kreacje aktorskie
1963 - Katowice - FSRiR - nagroda I stopnia za rolę Solonego w "Trzech siostrach"
1963 - Nagroda Państwowa I stopnia
1968 - nagroda Komitetu ds. PRiTV
1969 - Moskwa - MFF - nagroda "Srebrny Medal" za rolę Wołodyjowskiego w filmie Pan Wołodyjowski
1970 - Złota Maska
1973 - nagroda Ministra Kultury i Sztuki dla pracowników wyższych szkół artystycznych
1973 - Medal Komisji Edukacji Narodowej
1974 - Medal 30-lecia PRL
1976 - Kalisz - 16. KST - Nagroda Główna za rolę Goi w sztuce "Gdy rozum śpi..."
1976 - Order Sztandaru Pracy I klasy
1978 - Nagroda Państwowa I stopnia za wybitne kreacje aktorskie: Goi w "Gdy rozum śpi..." i Prysypkina w "Pluskwie"
1979 - dyplom Ministerstwa Kultury i Sztuki ZSRR
1984 - Rzeszów - XXIII RST - Papkina w "Zemście" uznano za najlepszą rolę męską
1985 - nagroda im. Zelwerowicza za rolę Krappa w Ostatniej taśmie Becketta w Teatrze Studio w Warszawie
1989 - nagroda prezydenta miasta Warszawy za role: tytułową w spektaklu "Ja, Feuerbach" w Teatrze Dramatycznym, Kościuszki w "Lekcji polskiego" w Teatrze Powszechnym i Bohatera w "Kartotece" w Teatrze Studio
1991 - Kalisz - 31. KST - Grand Prix za rolę Brusconiego w "Komediancie"
1992 - nagroda im. A. Zelwerowicza za rolę Icyka Sagera w "Stalinie" w Teatrze TV (pośmiertnie)
Wybrane role filmowe:
1953 - "Piątka z ulicy Barskiej", postać: Lutek Kozłowski, (reż.: Aleksander Ford)
1954 - "Pokolenie", postać: Stach (reż.: Andrzej Wajda)
1957 - "Eroica", postać: Porucznik Zawistowski (reż.: Andrzej Munk)
1958 - "Baza ludzi umarłych", postać: Partyzant (reż.: Czesław Petelski)
1958 - "Zamach", postać: Marek (reż.: Jerzy Passendorfer)
1958 - "Ósmy dzień tygodnia", postać: Grzegorz (reż.: Aleksander Ford)
1960 - "Niewinni czarodzieje", postać: Andrzej-Bazyli (reż.: Andrzej Wajda)
1961 - "Czas przeszły", postać: Antoni (reż.: Leonard Buczkowski)
1963 - "Pasażerka", postać: Narrator (reż.: Andrzej Munk)
1964 - "Życie raz jeszcze", postać: Jakuszyn (reż.: Janusz Morgerstern)
1964 - "Pierwszy dzień wolności", postać: Jan (reż.: Aleksander Ford)
1965 - "Potem nastąpi cisza", postać: Major Świętowiec (reż.: Janusz Morgerstern)
1965 - "Głos ma prokurator", postać: Oskarżony Wojciech Trepa (reż.: Włodzimierz Haupe)
1966 - "Kontrybucja", postać: Kasjer (reż.: Jan Łomnicki)
1966 - "Bariera", postać: Lekarz (reż.: Jerzy Skolimowski)
1967 - "Ręce do góry", postać: Opel Rekord (reż.: Jerzy Skolimowski)
1967 - "Stajnia na Salvatorze", postać: Zyga (reż.: Paweł Komorowski)
1967 - "Zabijaka" (wg Turgieniewa), postać: Łuczkow (reż.: Stanisław Lenartowicz) film TV
1968 - Pan Wołodyjowski, postać: Michał Wołodyjowski (reż.: Jerzy Hoffman)
1973 - "Listy naszych czytelników" (wg Zbigniewa Herberta), (reż.: Stanisław Latałło) film TV
1973 - "Nagrody i odznaczenia", postać: Sekretarz partii (reż.: Jan Łomnicki)
1974 - "Potop", postać: Michał Wołodyjowski (reż.: Jerzy Hoffman)
1976 - "Człowiek z marmuru", postać: Reżyser Burski (reż.: Andrzej Wajda)
1977 - "Granica", postać: Starosta Czechliński (reż.: Jan Rybkowski)
1977 - "Akcja pod Arsenałem", postać: Lekarz (reż.: Jan Łomnicki)
1978 - "...gdziekolwiek jesteś, Panie Prezydencie...", postać: Stefan Starzyński (reż.: Andrzej Trzos-Rastawiecki)
1980 - "Wizja lokalna 1901", postać: Landrat Mossenbach (reż.: Filip Bajon)
1980 - "Kontrakt", postać: Adam (reż.: Krzysztof Zanussi)
1981 - "Przypadek", postać: Werner (reż.: Krzysztof Kieślowski)
1981 - "Klucznik", postać: Hrabia (reż.: Wojciech Marczewski)
1983 - "Limuzyna Daimler-Benz", postać: Ojciec (reż.: Filip Bajon)
1985 - "Kronika wypadków miłosnych", postać: Pastor Baum (reż.: Andrzej Wajda)
1985 - "Dom wariatów", postać: Ojciec (reż.: Marek Koterski)
1989 - "Dekalog VIII", postać: Stary krawiec (reż.: Krzysztof Kieślowski) film TV
1989 - "Lawa", postać: Ksiądz-Lierat III (reż.: Tadeusz Konwicki)
1990 - "Seszele", postać: Scarpio (głos Kruszewski A.) (reż.: Bogusław Linda)
1991 - "Ferdydurke" (30 Door Key), postać: Wuj Hurlecki (reż.: Jerzy Skolimowski) prod. franc.-pol.-bryt.
Źródło: https://culture.pl/pl/tworca/tadeusz-lomnicki
2021
Koncepcja programowa 7(10). Festiwalu Filmu Teatru i Książki oparta została na trzech znakomitych postaciach polskiego filmu i teatru: Macieju KOZŁOWSKIM (Kozzi), Wojciechu PSZONIAKU i Piotrze MACHALICY.
Festiwal jest okazją do przypomnienia kreacji aktorów poprzez retrospektywne projekcje filmów z ich udziałem.
MACIEJ KOZŁOWSKI
Od Kozziego wszystko się zaczęło. W 2011 roku Lubuskie Stowarzyszenie Miłośników Działań Kulturalnych „Debiut” otrzymało propozycję organizacji festiwalu filmowego w Kargowej, rodzinnym mieście Macieja Kozłowskiego. Tak narodziło się Kozzi Gangsta Festiwal, pierwszy, organizowany przez nas festiwal filmu i teatru. Przez trzy lata (2012-2014) niezwykle zżyliśmy się z sylwetką aktora i stworzonymi przez niego kreacjami.Nowe przedsięwzięcie, które rozpoczęliśmy w Zielonej Górze w 2015 roku, kontynuuje zamysł Festiwalu, opartego na refleksji o Macieju Kozłowskim i gatunku filmowym jaki uprawiał: filmie sensacyjnym, gangsterskim, kryminalnym, kinie akcji i kinie prowincji.
Maciej Kozłowski urodził się 8 września 1957 roku w Kargowej. W tym małym, lubuskim miasteczku mieszkał 12 lat. Mimo, że kolejno wyjechał do Zgierza i Łodzi, nadal był bardzo związany ze swoimi rodzinnymi stronami. Już jako aktor przyjeżdżał do Kargowej, spotykał się z dziećmi i młodzieżą, organizował wyjazdy do stolicy i przekonywał, że prowincja jest pojęciem względnym i bardziej niż rejonu geograficznego tyczy się ludzkiej świadomości i ograniczeń.
Maciej Kozłowski zadebiutował teatralnie na początku lat 80. Związany kolejno z Teatrem Nowym w Poznaniu i Teatrem Narodowym w Warszawie, za najważniejszą kreację, jak podaje Wikipedia, uważał wcielenie się w postać niezrównoważonego psychicznie mężczyzny w spektaklu Zagubieni Macieja Dejczera.
Równolegle z pracą w teatrze, aktor prowadził aktywność filmową. Domeną był drugi plan i charakterystyczne postaci, które mimo upływu lat, nadal pozostają w pamięci widzów. Grał u Machulskiego, Pasikowskiego, Koterskiego. Do kanonu polskiego kina przejdzie stworzona rola Krzywonosa w ekranizacji Ogniem i mieczem czy kreacja Aliego w Mieście prywatnym. Nie stronił od ról serialowych. M jak miłość, Na dobre i na złe, Matki, żony i kochanki przyniosły mu popularność wśród widzów małego ekranu.
Jego kreacje, sposób podejścia do aktorskiego rzemiosła i nienachalną, subtelną osobowość do dziś wspomina wielu fanów. Pamiętamy i my, oddając Maciejowi Kozłowskiemu honorowe miejsce podczas kolejnej edycji Festiwalu Filmu i Teatru.
Zapraszamy do obejrzenia filmiku o Macieju Kozłowskim
PIOTR MACHALICA
Piotr Machalica (ur. 13 lutego 1955 w Pszczynie, zm. 14 grudnia 2020 w Warszawie) – znany polski aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i dubbingowy, wykonawca piosenki aktorskiej.
Urodził się i wychowywał w Pszczynie. Wywodził się z aktorskiej rodziny, miał dwóch starszych braci-bliźniaków: Krzysztofa, instruktora sportowego Zastalu Zielona Góra i Aleksandra, aktora Poznańskiego Teatru Nowego oraz dwie przyrodnie siostry.
W 1962, kiedy miał siedem lat, wraz z rodziną zamieszkał w Zielonej Górze, w mieszkaniu przeznaczonym dla aktorów Teatru Lubuskiego. Uczęszczał do zielonogórskiej Szkoły Podstawowej nr 2 im. Bolesława Chrobrego przy ul. Długiej. Po rozwodzie jego rodziców, w sierpniu 1969 przeniósł się wraz z ojcem do Warszawy, gdzie po ukończeniu szkoły średniej imał się różnych zajęć. Był pomocnikiem bibliotekarza i fotografa, wykonywał różne prace rzemieślnicze w Teatrze Narodowym, zanim zdał do warszawskiej PWST, którą ukończył w 1981.
Był jedną z najważniejszych postaci polskiego kina, grał również w teatrze i w serialach. Na dużym ekranie zadebiutował jeszcze jako student rolą w filmie "Rycerz" w reż. Lecha Majewskiego i od tego czasu regularnie pojawiał się w polskich produkcjach. Zagrał w kilkudziesięciu produkcjach filmowych i telewizyjnych, w tym m.in. w "Dekalogu VI", "Dekalogu IX" i "Krótkim filmie o miłości" Krzysztofa Kieślowskiego, w "Złocie dezerterów" Janusza Majewskiego oraz w "Dniu świra", „Nić śmiesznego” i "Wszyscy jesteśmy Chrystusami" Marka Koterskiego. Mogliśmy go podziwiać także w serialu „Złotopolscy”.
Absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. Po studiach w 1981 roku związał się z Teatrem Powszechnym w Warszawie, którego aktorem był przez kolejne dwadzieścia pięć lat. Od 2006 r. pełnił funkcję zastępcy dyrektora ds. artystycznych Teatru im. A. Mickiewicza w Częstochowie. Przez kilka lat związany był także z Teatrem Polonia i Och-teatrem w Warszawie. Piotr Machalica był cenionym wykonawcą piosenki autorskiej, słynął z doskonałej interpretacji piosenek Okudżawy, Brassensa i Wołka. Za swoją pracę otrzymał wiele prestiżowych nagród i wyróżnień, w tym m.in. Odznakę „Zasłużony Działacz Kultury” i Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
Aktor często bywał w Zielonej Górze, był także gościem Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Cypriana Norwida. W 2011 roku razem z Grażyną Wolszczak wystąpił w spektaklu „Listy miłosne” w reż. Dariusza Taraszkiewicza w ramach Zielonogórskiego Salonu Poezji, a w 2017 roku uczestniczył w inauguracji 3. Zielonogórskiego Festiwalu Filmu i Teatru Kozzi Cybulski Wilhelmi. Na scenie Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Cypriana Norwida wystąpił z recitalem „Mój ulubiony Młynarski”. Wziął również udział w cyklu „Spotkanie z aktorem”.
Piotr Machalica zmarł 14 grudnia 2020 r. w wieku 65 lat. Był zakażony wirusem SARS-CoV-2.
WOJCIECH PSZONIAK
Wojciech Zygmunt Pszoniak (ur. 2 maja 1942 we Lwowie, zm. 19 października 2020 w Warszawie).
W 1990 został uznany przez Gustawa Holoubka, Tadeusza Łomnickiego i Zbigniewa Zapasiewicza za jednego z trzech największych polskich aktorów dramatycznych po 1965 (obok Piotra Fronczewskiego i Andrzeja Seweryna). Międzynarodową sławę przyniosła mu rola Moryca Welta w Ziemi obiecanej Andrzeja Wajdy. Wystąpił w filmach Andrzeja Wajdy: Wesele, Danton i Korczak oraz Jerzego Kawalerowicza: Austeria. Występował również na scenach francuskich i londyńskich. Był wielokrotnie odznaczany i nagradzany za wybitne osiągnięcia na rzecz kultury i sztuki.
Pochodził ze Lwowa, gdzie urodził się i spędził pierwsze dwa lata życia. Pod koniec II wojny światowej jego rodzina musiała wyjechać z tego miasta. Dorastał w Gliwicach, w kamienicy przy ulicy Arkońskiej, w której mieszkał również młodszy o trzy lata Adam Zagajewski. W tym samym mieście, w młodości zaprzyjaźnił się z Tadeuszem Różewiczem. Grał na skrzypcach i klarnecie, uczył się gry na oboju w średniej szkole muzycznej w Bytomiu, udzielał się także w orkiestrze wojskowej i klubie szybowcowym. Występował w teatrach amatorskich i studenckich oraz kabaretach. W 1960 r. był w Gliwicach współzałożycielem (z Jackiem Grucą) Estrady Poetyckiej, która wkrótce przyjęła nazwę Studenckiego Teatru Poezji STEP. W 1961 założył kabaret „Czerwona Żyrafa”. W grudniu 1962 r. uzyskał świetne recenzje za rolę w premierowym przedstawieniu sztuki Tadeusza Różewicza pt. Świadkowie czyli Nasza Mała Stabilizacja w reżyserii Jana Klemensa na scenie gliwickiego "Kino-Teatru X".
W 1968 ukończył studia na PWST w Krakowie. Występował na scenach Starego Teatru w Krakowie, Teatru Narodowego w Warszawie i Teatru Powszechnego w Warszawie. W latach 1974–1980 był wykładowcą w warszawskiej PWST. W latach 70. występował także w kabarecie Pod Egidą. Od końca lat 70. grał w teatrach francuskich, m.in. w Nanterre, Montparnasse i Chaillot, a także na scenach londyńskich. W latach 80. wyjechał na stałe do Paryża. Od lat 90. występował zarówno w spektaklach francuskich, jak i w polskich. Wystąpił m.in. w sztukach: Klątwa Stanisława Wyspiańskiego (reż. Konrad Swinarski, 1970), Miłość i gniew Johna Osborne’a (reż. Zygmunt Hübner, 1973), Rewizor Nikołaja Gogola (reż. Jerzy Gruza, 1977), Siedem pięter Dino Buzattiego (reż. Andrzej Barański, 1995), Śmieszny staruszek Tadeusza Różewicza (reż. Stanisław Różewicz, 1997) oraz w wyreżyserowanym przez siebie Dożywociu (2001) Aleksandra Fredry.
Na ekranie debiutował w bułgarskim serialu Proizszestwia na Sljapata ulica (1965). W filmie polskim natomiast w 1970 – Twarz anioła (reż. Zbigniew Chmielewski). Wystąpił w kilkudziesięciu filmach polskich, francuskich i w produkcjach międzynarodowych. Zagrał m.in. tytułową rolę w Diable (reż. Andrzej Żuławski, 1972), rolę Mieszka I w Gnieździe (reż. Jan Rybkowski, 1974), doktora Marglewskiego w Szpitalu przemienienia (reż. Edward Żebrowski, 1978), postać Siedelmayera, dyrektora cyrku w Arii dla atlety (reż. Filip Bajon, 1979), zagrał Josełe w Austerii (reż. Jerzy Kawalerowicz, 1982) oraz Kamińskiego w Strajku (reż. Volker Schlöndorff, 2007). Wystąpił także w filmach Andrzeja Wajdy: w roli dziennikarza i Stańczyka w Weselu (1972), Moryca w Ziemi obiecanej (1974), Robespierre’a w Dantonie (1983) i tytułowej roli w Korczaku (1990). Zagrał m.in. Władysława Gomułkę w filmie Czarny czwartek, opowiadającym o wydarzeniach grudniowych. Wystąpił również w filmie 1920 Bitwa Warszawska, w reżyserii Jerzego Hoffmana oraz filmach Mniejsze zło Janusza Morgensterna i Mała matura 1947 Janusza Majewskiego. Nagrywał także dla Teatru Polskiego Radia.
Mieszkał na stałe we Francji, zawsze podkreślając swoje przywiązanie do Polski. W jednym z wywiadów powiedział: Mieszkając na Zachodzie, nigdy nie traciłem kontaktu z Polską. Tu ciągle mam mieszkanie, własny NIP i PIT. Tu mam przyjaciół. Rodzice wychowywali mnie w przekonaniu, że Polska jest najlepszymi najpiękniejszym krajem. Dzięki podróżom po świecie zrozumiałem, że to nie do końca prawda, że są kraje piękniejsze i zasobniejsze. Ale miłość do ojczyzny jest jak miłość do matki. Kochać ją trzeba i szanować za to, że jest. Im bardziej biedna i umęczona, tym większej wymaga miłości.
Zmarł 19 października 2020 w wieku 78 lat, wskutek choroby nowotworowej. 3 listopada, po mszy pogrzebowej, która odbyła się w kościele Środowisk Twórczych, urna z prochami artysty została złożona na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
2020
Koncepcja programowa 6. Festiwalu Filmu Teatru i Książki oparta została na wielkich postaciach polskiego filmu i teatru: Macieju KOZŁOWSKIM (Kozzi), Bogumile KOBIELI i Kalinie JĘDRUSIK.
BOGUMIŁ KOBIELA
Bogumił Kobiela – aktor, reżyser. „Komediant profesjonalny” - pisała o nim Wisława Szymborska. W latach 1949-53 studiował w Państwowej Wyższej Szkole Aktorskiej w Krakowie. Po studiach, z grupą absolwentów, zaangażował się do Teatru Wybrzeże w Gdańsku, prowadzonego przez Lidię Zamkow. W latach 1955-1958, razem ze Zbigniewem Cybulskim, został oficjalnie oddelegowany przez teatr do pracy w teatrzyku studenckim Bim-Bom w Gdańsku. Pisał tam teksty, reżyserował i występował jako aktor.
W latach 1957-58 reżyserował i grał także w eksperymentalnym Teatrze Rozmów w Sopocie. Zdobył w tym czasie wielką popularność jako aktor estradowy. W 1960 przeniósł się do Warszawy i do 1963 był aktorem Teatru Ateneum. Grał również w kabaretach Dudek i Wagabunda. Od 1966 do końca życia należał do zespołu Teatru Komedia. Był przede wszystkim aktorem komediowym. Nie lubił charakteryzacji i rzadko ją stosował.
Jako aktor estradowy znakomicie nawiązywał kontakt z widownią i był bardzo lubiany przez publiczność. Kino zapewniło mu status gwiazdy. Wystąpił w najważniejszych obrazach tzw. Polskiej Szkoły Filmowej – „Popiele i diamencie” Andrzeja Wajdy oraz „Eroice” i „Zezowatym szczęściu” Andrzeja Munka. W telewizji występował m.in. w cyklicznym programie „Poznajmy się”, który prowadził razem z J. Fedorowiczem i J. Gruzą, a także w Teatrze TV, w którym zagrał m.in. Pana Jourdaina („Mieszczanin szlachcicem”). Brał udział w występach zespołów estradowych za granicą: w USA i Kanadzie, Wielkiej Brytanii, w telewizji szwedzkiej.
Reżyserował wspólnie z Zbigniewem Cybulskim głośne przedstawienia: „Jonasza i błazna”, „Króla”. Był współautorem (z J. Gruzą, pod wspólnym pseud. Misza Żęziło) farsy „Czy pani kogoś szuka”, współautorem scenariusza filmu „Do widzenia, do jutra” (ze Z. Cybulskim i W. Machem).
Zmarł w następstwie wypadku samochodowego.
KALINA JĘDRUSIK
Kalina Jędrusik miała wdzięk, urodę i odwagę.
Odebrała gruntowne aktorskie wykształcenie na krakowskiej PWST, gdzie studiowała m.in. razem z Bogusławem Kobielą i Zbyszkiem Cybulskim. Krzysztof Tomasik wspominał: „Samą siebie z okresu studiowania (…) przedstawiała jako niewinną, nieco egzaltowaną dziewczynę, zapewniała, że nie była duszą towarzystwa.”
Z miejsca otrzymała angaż w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku. Później była aktorką teatrów stołecznych: Narodowego, Współczesnego, Komedia, Rozmaitości i Polskiego.
Od 1956 roku nieprzerwanie związana była z Teatrem TV.
Najbardziej znane kreacje w Teatrze TV to: rola Polly w „Operze za trzy grosze” Brechta w reżyserii Konrada Swinarskiego (1958) czy występ w „Scenach z życia Holly Golightly” Trumana Capote’a, w reżyserii Kazimierza Kutza (1972, wg scenariusza męża aktorki, Stanisława Dygata).
W filmie zadebiutowała w 1957 roku w obrazie „Ewa chce spać” Tadeusza Chmielewskiego.
W latach 60. często pojawiała się na małym ekranie – w „Spóźnionych przechodniach” Jana Rybkowskiego (1962), kryminalnym filmie z serii „Kapitan Sowa na tropie” Stanisława Barei (1965) czy „Ziemia Obiecana” (1974) Andrzeja Wajdy, a przede wszystkim – od 1960 roku, w Kabarecie Starszych Panów. Jej występy w kabarecie stały się początkiem przemiany aktorki w gwiazdę. W tym samym roku nagrała też pierwsze utwory dla Radiowego Studia Piosenki.
Ostatnią filmową rolą była kreacja nauczycielki śpiewu w dziele Krzysztofa Kieślowskiego „Podwójne życie Weroniki” (1991).
W 1988 roku otrzymała odznaczenie „Zasłużony Działacz Kultury”.
Otrzymała również nagrody za swoje dokonania muzyczne: w 1961 roku, wykonywany przez nią utwór „Mój pierwszy bal”, zdobył tytuł Radiowej Piosenki Roku. W 1964 otrzymała nagrodę na festiwalu w Opolu za interpretację piosenki „Z kim ci będzie tak źle, jak ze mną”.
Zmarła 7 sierpnia 1991 r. w Warszawie. Została pochowana w Alei Zasłużonych na Powązkach.
Źródła tekstu:
http://www.encyklopediateatru.pl/
INSPIRACJE 2019
ELŻBIETA CZYŻEWSKA
Kultowa aktorka teatralna i filmowa lat 60. ubiegłego wieku. Nazywana polską Marylin Monroe, królową komedii. Słynęła z urody, inteligencji i talentu. Odebrała gruntowne aktorskie wykształcenie na warszawskiej PWST. Debiutowała w sztuce Uczta Morderców Wydrzyńskiego. Jeszcze w trakcie studiów związała się z warszawskim STS-em, a potem na stałe z Teatrem Dramatycznym. Zanim wyjechała z kraju zagrała osiem ról teatralnych, jednak największą sławę przyniosły jej role w filmach, szczególnie we wczesnych komediach Barei. Jak pisano wtedy o niej, zespalała w sobie zmysłowość i seks. W 1965 r. poślubiła publicystę Davida Halberstama, akredytowanego w Warszawie, jednak po publikacji jego artykułu krytykującego politykę Gomułki, musiał powrócić do USA. Czyżewska również wyjechała i spędziła resztę życia w Nowym Jorku. Tam identyfikowała się silnie z emigracją polską marca 1968 r. Nie zrobiła kariery w USA, zagrała jednak kilka interesujących ról, głownie na deskach scen off-Broadway. M.in. zagrała w inscenizacji Biesów Dostojewskiego. W 1990 roku została uhonorowana nagrodą nowojorskiej krytyki za rolę w Łagodnej Dostojewskiego. Do kraju wracała parokrotnie, m.in. na plan zdjęciowy (Wszystko na sprzedaż Wajdy, Debiutantka Barbary Sass-Zdort) oraz deski sceniczne (Teatr Dramatyczny w Warszawie, rola Quisi w Sześciu stopniach oddalenia Guere). Była laureatką prestiżowych nagród (np. Złota Maskę dla najpopularniejszej aktorki telewizyjnej, Krzyż za zasługi kulturalne w Polskim Konsulacie Generalnym w Nowym Jorku, nagroda SFP na V Festiwalu „Młode Kino Polskie”). Zmarła w nowojorskim szpitalu w 2010 r., a pochowana została na warszawskich Powązkach.
TADEUSZ FIJEWSKI
Aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i radiowy. Był prawdziwym fenomenem, aktorem, którego nie zastąpił do dziś żaden z artystów Zadebiutował jako dziesięciolatek, statystując w Chorym z urojenia w Teatrze Polskim w Warszawie. Studiował na Wydziale Aktorskim PIST, a następnie grał w Teatrze Dla Dzieci "Płomyk" , później w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu, potem w Teatrze Malickiej, i Teatrze Ateneum. W czasie II wojny był więźniem obozów koncentracyjnych (Dachau, Oranienburg), był żołnierzem AK, następnie więźniem jenieckich obozów na terenie Niemiec. Do Polski wrócił w 1945 r., a od 1946 r. kolejno był członkiem zespołu Teatru Ziemi Pomorskiej w Toruniu, zespole Leona Schillera, w Teatrze Nowym w Warszawie, Teatrze Narodowym następnie połączonym z Teatrem Współczesnym. Stworzył znakomite kreacje aktorskie (m.in. w sztukach Czekając na Godota Becketta, Król umiera czyli ceremonie Ionesco, Dożywociu Fredry, Androkles i lew Shawa, Tango Mrożka, Martwe dusze Gogola, Chłopcy Grochowiaka). Fijewski był wybitnym i popularnym aktorem filmowym (m.in. Zew morza, Legion ulicy, Ulica Graniczna, filmy z serii Pan Anatol, Żołnierz królowej Madagaskaru, Lalka, serial Czterej pancerni i pies, Chłopi). Fijewski tworzył z upodobaniem postacie bezradne, zmuszające do współczucia. Jednym z sekretów tych wszystkich kreacji była absolutna prawda i oszczędność środków aktorskiego wyrazu. Fijewski grał ściszonym głosem. Zmarł w Warszawie w 1978 r.